Trainingen Begeleiding in de natuur

Waarom zorgprofessionals trainen in begeleiding in de natuur?
Veel zorgmedewerkers haken af door de werkdruk of vallen uit door chronische stress of burn-out. Het ziekteverzuim is toegenomen. Het bevorderen van een gezonde leefstijl is hierin een belangrijke preventieve stap en buiten herstel je al wandelend van stress. Groene zorg ondersteunt zo niet alleen het welzijn en zelfregie van cliënten, ook zorgprofessionals hebben baat bij de effecten van een natuurlijke omgeving op de fysieke en mentale gezondheid.

Vaak wordt begeleiding in de natuur opgevat als iets zweverigs. Er is echter veel onderzoek gedaan naar de effecten van de natuur op onze gezondheid. Ik noem hier de belangrijke recente onderzoekspublicaties op dit gebied.

Twee uur per week wandelen
Uit een grootschalig recent onderzoek van White et al., blijkt dat minstens twee uur per week buiten wandelen positieve effecten heeft op de gezondheid en het welbevinden [1]. In Nederland hebben we wel een beweegnorm – minstens vijf dagen per week minimaal dertig minuten matig intensief bewegen plus balansoefeningen voor ouderen. De situatie is nog niet zoals in Engeland waar een dokter een groene dosis per week voorschrijft.

Green mental health
Uit veel onderzoek blijkt hoe groen een toegevoegde waarde kan zijn voor zowel medewerkers als cliënten. In de recent verschenen publicatie Green mental health van Nederlandse onderzoekers naar het effect van de natuur op onze gezondheid, lezen we bijvoorbeeld hoe groen ingezet wordt binnen zorginstellingen ter preventie en behandeling [2].

Groene zorg toolkit
De Britse onderzoeker Sam Cooley heeft een meta-analyse gedaan naar het effect van begeleiding in natuurlijke ruimtes [3]. Meta-analyses worden beschouwd als de zorgvuldigste vorm van wetenschappelijk onderzoek, omdat ze de resultaten van eerder uitgevoerde onderzoeken samenbrengen en kritisch doorlichten. De resultaten zijn dus niet eenmalig of toevallig, maar wijzen op een reëel patroon. Cooley ondervroeg in totaal 322 practitioners en 163 cliënten. Dit is een waardevolle bron voor de vraag wat de natuur kan toevoegen aan de toolkit van de zorgprofessional.

Belangrijke uitkomsten waren dat de natuur een verrijking van de behandeling was door

• het bevorderen van het welzijn van de zorgprofessional
• het faciliteren van het opbouwen van een vertrouwensband
• storytelling
• verbinden met de omgeving
• stimuleren van zelfregie

De natuur kan functioneren als een co-behandelaar omdat mensen in de natuur vanzelf tot rust komen doordat hun parasympatisch zenuwstelsel wordt aangezet. Dit zorg ervoor dat belangrijke herstelwerkzaamheden voor het immuunsysteem verricht kunnen worden [2]. Daarnaast geeft Cooley heldere richtlijnen voor het begeleiden van mensen in de natuur, op basis van zijn onderzoek [4].

De mens in relatie tot de omgeving
Aan de universiteit van Essex ontwikkelden ecopsychologen de Green Mind Theory om te verklaren waarom de natuur zo herstellend werkt. Al vijftien jaar doen ze hier veel onderzoek naar het effect van groene activiteiten [5, 6]. In de Green Mind Theory wordt een verbinding gelegd tussen ons brein, ons lichaam en de omgeving. De basis voor een goede gezondheid en een kalme geest is voldoende slaap, een gezond dieet en sport/beweging. De mind is gelinkt aan ons brein en ons lichaam. Ons lichaam is verbonden aan natuurlijke en sociale omgevingen. Hoe ons lichaam op die omgevingen reageert, heeft invloed op onze gezondheid, stelt de Green Mind Theory.

Al eerder ontdekten de onderzoekers dat op de natuur gebaseerde activiteiten het kalmeringssysteem stimuleert (ons parasympathisch zenuwstelsel). In de natuur krijgen we een meer brede, zachte, softe focus, die onze uitgeputte bronnen van aandacht voeden. Ons parasympatisch zenuwstelsel wordt aangezet, het effect is dat we minder zuurstof gebruiken, een lagere hartslag en bloeddruk krijgen en er is een toename van serotonine en dopamine.

Veel mensen met chronische stress of burn-out zijn vergeten hoe ze het kalmeringssysteem aan kunnen zetten. Door te laten ervaren wat kalmerende activiteiten met het chronisch gestreste brein doen, ervaren klanten dat ze langzaam uit de gevaarstand komen, door bewust aandacht te geven aan het kalmeringssysteem. Door bewust het rempedaal in te drukken en je overgeven aan onderdompelende activiteiten. Deze vaardigheid ontwikkelen, is essentieel op weg naar herstel.

Bronnen:
[1] White, M.P., Alcock, I., Grellier, J. et al., (2019). Spending at least 120 minutes a week in nature is associated with good health and wellbeing, Scientific Reports, 9, 7730,
[2] Maas, J. Visscher, R., Westen, K. (2021). Green Mental Health, Boom
[3] Cooley, Sam J., Jones, C.R., Kurtz, A. & Robertson, N. (2020). ‘Into the Wild’: A meta-synthesis of talking therapy in natural outdoor spaces. Clinical Psychology Review, Vol 77, April 2020, 101841 //doi.org/10.1016/j.cpr.2020.101841
[4] Cooley, Sam J. & Roberton, N. (2020). Guidance: the use of talking therapy outdoors; The British Psychological Society promoting excellence in psychology.
//www.bps.org.uk/sites/www.bps.org.uk/files/Policy/Policy%20-%20Files/Use%20of%20talking%20therapy%20outdoors.pdf
[5] Pretty, J., Rogerson, M. and Barton, J. (2017). Green Mind Theory: How Brain-Body-Behaviour Links into Natural and Social Environments for Healthy Habits, Int. J. Environ. Res. Public Health 2017, 14(7), 706; doi:10.3390/ijerph14070706 //www.mdpi.com/1660- 4601/14/7/706/htm
[6] Barton, J., Bragg, R., Wood, C., & Pretty, J. (2016). Green Exercise. Linking Nature, Health and Well-being, Londen/New York: Routledge
[7] Salomons, O. (2018). Waarom groene activiteiten zo kalmerend werken. //rewildyourself.nl/2018/09/19/waarom-groene-activiteiten-zo-kalmerend-werken/

In overleg met de zorginstelling wordt een training op maat ontwikkeld.

Basisingrediënten zijn:

• bewustwording waarom begeleiding buiten zo effectief is
• vertrouwd raken met begeleiden in de natuur
• verdiepen van intervisie en reflectie in en met de natuur
• professionaliseren van begeleiding in de natuur
• werken vanuit de kracht van de natuur: ontdekken, ervaren en leren hoe de natuur kan versterken op emotioneel, sociaal, mentaal en fysiek gebied.
• concrete handvaten wat je buiten met cliënten kunt doen.

De deelnemers gaan met ervaringsgerichte oefeningen ontdekken wat tijd doorbrengen in de natuur met hen doet. Hoe kom ik als zorgprofessional tot rust in de natuur en hoe kan ik mijn cliënt hierbij begeleiden? Wat zijn de stappen die ik hierin kan zetten? De eerste stap met cliënten is de begeleiding die je binnen al doet, mee naar buiten nemen.

Methodiek
Dit doen we evidenced informed volgens de methode van experiential learning: leren door te doen en hierop te reflecteren. Bij de verschillende oefeningen wordt een korte theoretische achtergrond gegeven van de werkzame elementen in de natuur op basis van de nieuwste wetenschappelijk inzichten rond stress, gezonde leefstijl en bewegen. Hierin zal onder andere de Green Mind Theorie centraal staan, die een verbinding legt tussen ons brein, ons lichaam en de omgeving. In mijn blog kun je hier meer over deze theorie lezen [7]. We gaan echter vooral ervaringsgericht aan de slag met fysieke oefeningen om te voelen wat het buitenzijn met ons doet en hierop reflecteren.

Verantwoording trainingen

De training Begeleiding in de natuur is ontwikkeld na grondig literatuuronderzoek naar de nieuwste wetenschappelijke inzichten over het effect van de natuur op onze gezondheid. We zoomen in op de relatie tussen onze mind, het brein, het lichaam en de omgeving. De oefeningen zijn evidence-based, dus gebaseerd op theoretische modellen en wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van de oefeningen. Deelnemers vergroten hun kunde door de aangereikte methodieken: op basis van bewezen effectieve methoden vanuit de positieve psychologie, breinonderzoek, compassion focused therapy, mindfulness, embodied coaching, polyvagaaltheorie en de principes van experiential learning: learning by doing and reflecting on it.