06 41 86 75 01 oda@rewildyourself.nl
Youth Exchange Care for Nature Learnings Participants

Youth Exchange Care for Nature Learnings Participants

Last summer we organized the Youth Exchange ‘How to Take Care of (Y)our Nature in Daily Life?’ We spent ten days in nature with 34 participants and group leaders (ages between 18 and 30) from Hungary, Turkey, Slovakia, Malta, Germany, and The Netherlands. In these ten days we challenged the participants to live ecofriendly on a daily basis. It was a wonderful experience to connect with each other and to inspire the participants on ecofriendly living.

What is a Youth Exchange?, you maybe ask. In a Youth Exchange young people from different countries get to know each other. They live together and participate in an interactive program that is based on their needs and is guided by group leaders and facilitators. Important values are: inclusion, green, active citizenship and learning from each other. It was my dream to bring young people together on a camping ground to connect them with (their) nature and inspire them to take better care of (their) nature on a daily basis. And the beautiful thing is that my pathway on Erasmus+ projects made this dream come true.

 We received beautiful feedback from the participants on the question what they learned about taking care of themselves, nature and the group:

  • ‘The group is an eco-system. We respect each other and listen to each other.’
  • ‘I learned nature is and we are nature.’
  • ‘Getting out of your comfort zone gives new exciting adventures.’
  • ‘Expressing my needs and wants and to be touched by nature.’
  • ‘Improve of communicating with people from different backgrounds / and showing vulnerability. Meditation, visualization and living eco-friendly.’

Are you curious about the learning of the participants? See below to read more.

My biggest learning was to trust the process and connect in the here-and-know with the group to feel their needs and take care of individual and group dynamics. And to embrace conflict as an important learning point. Some participants said ‘You know Oda, in this week of non-formal learning (Learning by doing and reflecting on it), I learned more than in a year at school. This is what the impact of a Youth Exchange can be.

 I am very grateful that we organized the Youth Exchange with this amazing team from the Netherlands.
Thomas Albers from Anatta Foundation gave me the opportunity to apply for an Erasmus+ grand (Erasmusplus.nl) and be the project leader of this wonderful experience.
The grand of Erasmus+ made this dream come true. If you want to know more about Youth Exchanges please look on the website of Erasmusplus.nl.
Facilitators from the Netherlands:
Paula Verkuijl, expert in the area of (mental) health with a hawk eye for the group dynamics and needs of the participants.
Bertine Steenbergen, Back to Nature, expert in the area of bushcraft skills, ecofriendly living and mental wellbeing. Workshops on edable plants, bushcraft skills, make your eco friendly products etc.
Wouter Verkuijl, expert in the area of healthy food and vegan cooking. He asked the group: How can you take best care of your nature? ‘By loving your body and give yourself good food’, he said with a big smile.
Ali Shah, group leader and organizer of the workshop: How to give a workshop on ecofriendly living. Which inspired the participants to give their own workshop on the life of the bee queen (and not kill insects), healthy food, experience the impact of living in a eco-system, bring movement in your daily life. 
Sybren Bouwsma, facilitator and nature coach. Workshop Vulnerability in nature
Jaimy Jozefzoon, applied psychologist and organizer of the workshop: How to be an inspirational role model.
And me Oda Salomons, expert in the area of creating safe learning experiences in nature and connecting with (their) nature. With workshops on images of nature from different countries, listening without judging, connecting with nature.

#Youth Exchange #CareforNature #Erasmus+ #RewildYourself

 

Wat doe jij bij spannende momenten in je coaching?

Wat doe jij bij spannende momenten in je coaching?

Wandelcoach Marieke vertelt hoe ze van slag raakte door haar ongeduld. Haar coachee begon nu voor de vierde keer aan hetzelfde verhaal waar ze mee worstelde. Marieke zuchtte en vroeg ‘wat wil je dan wél?!’. Haar ongeduld was voelbaar. Haar coachee schrok en nu raakte Marieke echt in de stress, voelde zich onzeker, kon niet meer denken. Er gebeurde wat er steeds gebeurt als ze in de stress raakt: eerst valt ze als het ware uit en daarna schrikt ze van haar reactie en valt ze stil. Voor haar niet fijn, voor de coachee zeker niet.

Onder stress reageren we op onze automatische piloot, zonder erbij na te denken. We hebben geen toegang meer tot creativiteit, nieuwsgierigheid, inlevingsvermogen, we zijn de structuur van het gesprek kwijt. Door de overleefstand (onze vecht- vlucht en bevriesreactie) is dat even uitgeschakeld. Onder de tijdsdruk van de coachwandeling is er geen ruimte om iets nieuws te bedenken en te doen. Marieke verstarde.

Wat helpt bij stress om anders te reageren?

Survialonderzoeker Sarah Robinson (2014 Podcast 001: Survival Psychology with dr. Sarita Robinson), vertelt hoe zij onderzoek doet naar reddingswerkers in noodsituaties. Zij brachten een groep reddingswerkers in een noodsituatie, vertelt Robinson over haar onderzoek. Ze zaten in een helikopter die we lieten landen in een zwembad en vroegen hen zo snel mogelijk te ontsnappen. Echter: er gebeurde niets. Waarom ontsnapten de mensen niet?

Uit de observaties bleek dat ze verwoed probeerden de veiligheidsgordel los te maken. Dat deden ze echter op de manier waarop je een 3-punts veiligheidsgordel opent, zoals van een auto. Een helikopter heeft echter een 5-punts veiligheidsgordel die je op een andere manier opent, de opening zit in het midden. En geen van de inzittenden bedacht een andere manier. Ze kwamen eerst in de vecht- of vluchtreactie en toen dit niets opleverde, bevroren ze en bewogen niet meer.

De vraag was: hoe kun je mensen die flink gestrest zijn, instrueren dat zij zich zó gedragen dat de redding daadwerkelijk een succes wordt. In plaats van dat de mensen in nood vanuit de automatische piloot van angst reageren en de redding mislukt.
Wat bleek uit het onderzoek? Oefenen helpt het allerbeste! Oefenen om van stress naar verbinding te gaan. Wanneer de reddingswerkers dat konden realiseren verliep de redding soepel.
Dat is wat jou ook kan ‘redden’: levensecht oefenen met lastige situaties waar je met coachees in verzeild kunt raken, of bent geraakt.

Hoe? Je lichaam helpt

In een stressvolle situatie proberen we vaak hard na te denken wat we moeten doen. Maar wat zegt je lichaam je? Wat doet jouw lichaam bij stress? Observeer het eens.
Je lichaam heeft de neiging naar voren te bewegen. Je zou willen aanvallen.
Je lichaam heeft de neiging om uit de situatie te gaan. Je zou willen vluchten.
Je lichaam heeft de neiging om stil te vallen, mogelijk letterlijk stilstaan. Iets in je verstart, net zoals bij wandelcoach Marieke.

Dit is vaak het moment dat je uit je professionele rol als wandelcoach stapt. Je voelt je op een of andere manier bedreigd. Een diepe angst die we meedragen is de oerangst om uit de groep gestoten te worden, er niet bij te horen. Vaak merk ik dat wandelcoaches heel graag kwaliteit willen leveren en echt van betekenis willen zijn voor de ander, zich verbonden willen voelen. Dan kan het pijnlijk zijn als dit niet lukt of als je afwijzing ervaart. Zo gaat de aandacht meer naar jezelf dan naar de ander, raak je uit verbinding en reageer je vanuit de automatische respons.

Tegenwind

Tijdens onze training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’ oefen je met lastige situaties die je wel eens meemaakte met je coachees (of waarvan je bang bent dat het gaat gebeuren). Als je nu bijvoorbeeld denkt aan een spannend moment in de coaching schieten er misschien twijfels gaan door je hoofd: Wat is er echt aan de hand? Hoe kan ik mijn coachee helpen? Doe ik het wel goed? Voldoe ik aan de verwachtingen? Je kunt je er onzeker onder voelen en in je automatische gewoonte vallen.

Observeren

Marieke: ‘In de training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’ deden we een heel toegankelijke oefening om letterlijk van de lastige naar de veilige positie van verbinding te bewegen. Het was echt een eye-opener om mijn automatische reactie zo helder te zien, zo zonder oordeel, en vanuit een verstarde positie een stap te zetten naar een andere positie, om in beweging en zo weer in verbinding te komen. Prachtig hoe dat werkte.’

De oefening inspireert Marieke. ‘Ik hield een stressdagboek bij en observeerde mijn verstarring bij stressvolle situaties. Ik bevries dan. Het lukt me niet meer om te bewegen, ik voel niks meer, ik denk hard na maar kan geen oplossing bedenken. Ik ben toen eerst gaan bewegen, wat losser. Ik merkte dat ik langzaamaan mijn lichaam weer beter ging voelen. En het bijzondere was dat het mij lukte om mezelf rustig te observeren waardoor ik mijn stressreactie herkende: ja, dit gebeurt er altijd als ik veel stress ervaar. Ik kwam weer los en bij mezelf’

Veilig

Dat is de kracht van ervaringsgericht leren in een veilige situatie. Door zelf te ervaren hoe je als (wandel)coach reageert op spannende momenten, en je automatische reactie herkent, kun je jouw coachees heel helder en rustig bij hun proces begeleiden, ook bij spannende momenten. Want als je merkt dat het spannend wordt in de coaching weet je hoe je kunt schakelen naar verbinding. Je kunt weer open en nieuwsgierige luisteren waarbij je merkt dat je het niet hoeft te weten. Je durft te vertrouwen op het coachingsproces.

 

Connecting with Nature Stimulates Youth Wellbeing

Oefening voor jou

Dagboek van stress én verbondenheid

Wat zijn jouw triggers voor stress? En waar voel je vervolgens de spanning?
Houd een paar dagen een dagboek bij om te ontdekken wat je stress geeft en hoe je lichaam erop reageert (aanvallen, terugtrekken of bevriezen/verstarren).

Ons brein en lichaam hebben een ijzersterk geheugen voor situaties die in het verleden bedreigend waren. Maar die hoeven dat in het heden niet te zijn, terwijl ons lichaam wel signalen afgeeft dat de situatie bedreigend is. Triggers voor stress zijn bijvoorbeeld: afwijzing, boze blik, iemand die stil is, ruzie, lawaai, onzekerheid, niet mogen doen wat je belangrijk vindt, kritiek, te veel prikkels tegelijkertijd, pijn in je lichaam, slechte sfeer, genegeerd worden.

Vooral als prikkels zich opstapelen neemt de stress toe. Schrijf daarom ook in je dagboek wat je ervaart in je lichaam. Als je meer inzicht hebt in hoe je reageert kun je bewust gaan schakelen naar rust. Het kan echt. Voorbeelden van hoe je lichaam zich kan voelen zijn: opgejaagd voelen, hoge ademhaling, buikpijn, duizeligheid, woede, onrust, kou, een gevoel van vastzitten.

Dagboek signalen voor je veilig en verbonden voelen

En dan: houd ook een dagboek bij van de veilige en verbonden situaties. Daar kun je naar gaan schakelen, want de weg eruit kan door te leren schakelen naar veiligheid en verbondenheid. Triggers die je een veilig en verbonden gevoel geven zijn bijvoorbeeld: naar favoriete muziek luisteren, realiseren waar je dankbaar voor bent, genieten van kunst, de schoonheid van de natuur ervaren, een omhelzing of iemands hand vasthouden, visualiseren wat je wilt, rustig ademhalen, met vrienden afspreken.
Houd een tijdje in je dagboek signalen voor veiligheid en verbinding bij in korte verhalen, woorden, beelden en/of een fotocollage. Beschrijf ook wat je dan ervaart in je lichaam: een rustige ademhaling, kalmte, neutraliteit, mildheid, compassie, vriendelijkheid.

Training Wandelcoaching bij Tegenwind

En jij? Loop of liep je wel eens vast in je (wandel)coaching? Dat je even niet meer weet welk pad je in wilt slaan met je coachee? Dat je twijfelt of je wel voldoende in huis hebt? Je stoort je en kunt je adviezen niet meer voor je houden. Dat is heel gewoon. In de training Wandelcoaching bij Tegenwind ontdek je hoe je, als je getriggerd wordt door stressvolle gedachten en gevoelens, kunt schakelen naar rust en verbinding. En hoe je vanuit deze krachtige verbindende positie de ander echt ondersteunt tot nieuwe stappen in zijn leven.

Meer lezen:
Swinnen, Luc, (2021). Activeer je nervus vagus. Een revolutionair antwoord op stress- en angstklachten, trauma en een verminderde immuniteit, Lannoo

Stress? Doe eens wild deze zomer en floreer

Stress? Doe eens wild deze zomer en floreer

Ben je al in vakantiestemming? Wat doe jij om spanning en stress achter te laten en echt uit te rusten in je vakantie? Om je vast op weg te helpen inspireert trainer, psycholoog en wandelcoach Oda Salomons je en geeft suggesties hoe we door ons te verbinden met de natuur ruimte maken voor onze speelse, vrije kant. Neem de suggesties mee op reis, of geniet ervan in een natuurlijke omgeving bij jou in de buurt. Ook een fijn idee voor je coachee! Oda geeft onze trainingen ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’ en Wandelcoaching bij Tegenwind’.

Bij stress gaat het mis tussen brein, lichaam en omgeving

Misschien merk je het ook bij jezelf: je trapt nog even flink het gaspedaal in om de laatste zaken af te ronden voor je vakantie. Bij coachees met stress, merk ik dat ze het sowieso vaak moeilijk vinden om in hun dagelijks leven ruimte te geven aan kalmerende activiteiten zoals buiten- of creatieve activiteiten, waardoor ze fysiek kunnen herstellen. Het brein blijft daardoor in de ‘vechtstand’ staan van hard werken, doorzetten en in actie komen. Voor wandelen of spelen is geen tijd meer en dingen vóelen ook als een onbewuste dreiging: deadlines, conflicten op het werk, onverwachte taken en zetten ons brein en lichaam nog meer in de vechtstand.
Psychologen wijzen erop dat de chronische stress, die meer dan een miljoen Nederlanders ervaren, het gevolg is van die mismatch van het brein en lichaam met de omgeving.

Je voelt het in je lichaam

Hoe meer je de dreiging voelt, hoe sterker je dat aan je lichaam merkt: gespannen spieren, onrustig slapen, sneller geprikkeld, je libido verdwijnt, je bent moe, geen zin in eten of juist in zoete dingen. Het zou zomaar kunnen dat je langzaam naar een burn-out toe beweegt. De overleefmodus neemt dan de regie over: we gaan minder bewegen, kunnen ons minder goed concentreren, en nemen weinig initiatief. We houden ons koest in afwachting van betere tijden. En dan voelt niks meer speels of vrij aan ons.

Zo’n situatie reflecteert zich in de coachvraag ‘Hoe kan ik weer met plezier mijn werk doen, en leven?’ Voor de stress en burn-outcoach is het de uitdaging om coachees de eerste stap te laten zetten op het bospad naar herstel!

Oude breinpaden

Ons brein vormt zich in de relatie tot de omgeving. Hoe vaker we bepaald gedrag uitvoeren, hoe dieper de breinpaden en de neiging om dat gedrag te herhalen. Ons brein is efficiënt en 95% van ons denken gaat op de automatische piloot. Iemand die bijvoorbeeld heel goed kan klagen en mopperen doet dit omdat hij dit heel goed heeft geoefend, het is een ingesleten pad geworden. Net zoals bij mensen die hard door blijven werken en signalen van vermoeidheid negeren – dit is het pad dat ze altijd bewandelen en natuurlijk ook succesvol was.

Nieuwe breinpaden aanleggen

Maar je kunt nieuwe breinpaden aanleggen! Ons brein is plastisch. De meest toegankelijke manier is om je omgeving te veranderen – dan is de kans groter dat we ander gedrag gaan vertonen, door nieuwe prikkels uit de omgeving. Nieuwe activiteiten, nieuwe omgevingen veranderen ons brein. Als wandelcoach kun je daarom zo goed coachees begeleiden door hen letterlijk nieuwe paden te laten bewandelen, hen uit te dagen om te experimenteren met nieuw gedrag en samen te onderzoeken in welke omgevingen hun brein en lichaam tot bloei komt.

Gun jezelf deze zomer een florerende omgeving

Jij en je coachees weten vaak wel goed in welke omgeving ze floreren. Als je vraagt naar hun favoriete vakantiebezigheid, noemen veel mensen een buitenactiviteit. Misschien bergbeklimmen, in zee zwemmen, zeilen, vissen of wandelen in de vrije natuur.
Als we op vakantie zijn kunnen we ons in de avonturenstand zetten. We verbinden ons met de vrije persoon in ons, als we uit de dagelijkse routine stappen en nieuwe omgevingen exploreren.

Buiten zijn en ons verbinden met de natuur is voor ons lichaam en brein even belangrijk als zuurstof en water. Ons brein stemt zich vanzelf af op de sociale en natuurlijke omgeving. Als we ons met anderen of de omgeving verbinden, synchroniseren onze hersenen zich, dat is wat we contact noemen. We voelen ons in verbinding.

Welke landschap maakt jou speels?

Daag jezelf uit om deze zomer ruimte te geven aan je wilde vrije kant. Psycholoog en wildernisgids Bill Plotkin schreef het prachtige boek Wild Mind, waarin hij aangeeft dat onze wilde vrije kant de meeste ruimte krijgt in het landschap dat bij je past. Dan komt je sensuele, emotionele, speelse en instinctieve kant die een verwantschap heeft met rivieren, bergen, woestijnen, vlakten en bossen naar boven. Deze kant kent geen schaamte of angst.

In welk landschap komt jouw wilde, speelse natuur tot bloei? Is het een bos, de schraalheid van een vulkanisch gebied, de saamhorigheid van een kudde paarden, een snelstromende rivier, een verfrissend meer, de kracht van een waterval (er is er een op de Veluwe), de belofte van de zonsopgang? Ervaar welke plek resoneert met je innerlijke wilde, speelse natuur.

  • Stap over een fysieke drempel
    Dat kan een riviertje zijn, een boomstam die over het pad ligt, om uit je dagelijkse routine te stappen. Laat bewust je denkende ik achter: je gedachten, je meningen, je analyses, interpretaties en oordelen. Door over een fysieke drempel te stappen, help je je brein bij de overgang naar een ruimer bewustzijn zonder oordeel. Meander zonder doel, dwaal door de natuur en voel waar je lichaam naartoe wil bewegen. Doe het ook als je lichte weerstand voelt, dat is je angst voor het onbekende en het is best gezond om die zo nu en dan te negeren.
  • Verbind je lichaam
    Geef toe aan de neiging van je lichaam. Waar wil je lichaam naartoe bewegen? Wil ze snel, langzaam, wild? Of sta stil, exploreer de verbinding met je lichaam. Voel met blote voeten de aarde, het water, het gras, het zand. Doe het en laat de aarde, zon, rivier je huid voelen.
    Zing! Wat kan jou het schelen.
    Schrijf je diepste gedachten op, misschien wel in de vorm van een gedicht, een lied, een beweging of een dans.
    Reflecteer dan weer: Wat voel ik? Wat wil ik?
  • Ga door, ook na de zomer
    Moedig jezelf aan om ook na de zomer aandacht te geven aan je vrije kant. Plant deze zomer een zaadje en cultiveer in de herfst als een tuinman jouw innerlijke wilde planten. Het is niet moeilijk. Je hoeft het alleen maar te doen en geef het de ruimte in je dagelijks leven. Meld je in het najaar bijvoorbeeld aan voor een cursus sporen zoeken, tuinieren, vogels herkennen, wildplukken, permacultuur, massage, yoga, drummen, zingen, dansen. Activiteiten waarbij je de verbinding met je lichaam en de (natuurlijke) omgeving blijft exploreren.

    Wil je meer weten hoe je lichaam en brein verbindt en hoe je oefeningen kunt inzetten zodat je coachees echt ontspannen en herstellen? Kijk dan bij ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’ (er is een online– en live variant) en ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’. Oda Salomons, wandelcoach, trainer en psycholoog geeft deze trainingen.

    Bronnen:
    Rek, Wilma de & Hoogendijk, Witte, (2018). Leef als een beest, Stress, overgewicht, burn-out en andere modernetijdziektes te lijf. Balans
    Pretty, Jules, Mike Rogerson and Jo Barton (2017). Green Mind Theory: How brain-body-behaviour links into natural and social environments for healthy habits, Int. J. Environ. Res. Public Health 2017, 14(7), 706.
    Kahneman, D. (2011). Ons feilbare denken. Business Contact.
    Plotkin, Bill (2013). Wild Mind: A Field Guide to the Human Psyche. New World Library
    Gennep, A. van (2004). The Rites of Passage, Psychology Press

     

Building Blocks for Promoting Positive Mental Health in Youth Work

Building Blocks for Promoting Positive Mental Health in Youth Work

Building Blocks for Promoting Positive Mental Health in Youth Work. Sharing Emerging Perspectives from the Field.

This publication has been developed as part of the Erasmus+ Project: “Positive Mental Health; Promotion of wellbeing and flourishing in the European youth sector”, which is funded under the Erasmus+ programme, project number: 2019-2-NL02-KA205-002567.

The project partner organisations include: Euroaccion (Spain), creACTive (North Macedonia), Vice Versa (Czech Republic), Kamaleonte ASD (Italy), Anatta Foundation (Netherlands) and NUI Galway (Ireland).

All project outputs are accessible free of charge from the project website: www.positivementalhealth.eu

Suggested citation: Albers, T. & Salomons, O., (Eds.) (2021). Building Blocks for Promoting Positive Mental Health in Youth Work. Sharing Emerging Perspectives from the Field. Aalten: Anatta Foundation.

Foreword by Editors

In a time where young people’s health and wellbeing is being challenged more than ever before, the role and importance of youth work is indescribable. As you will probably know, the youth work sector has the resources and expertise to support young people in their personal growth and development, providing them with safe and supportive learning environments in which to flourish.

This publication is a collection of articles and aims to share youth workers’ expertise gathered over the past decades with regards to the promotion of positive mental health. The articles are written by youth workers from Europe. They clarify and offer a deeper context to a theoretical framework on the promotion of positive mental health and wellbeing that has been developed as part of an Erasmus+ funded project.

Personal growth and the experiencing of wellbeing are only possible in symbiosis with the environment. Young people learn from the youth workers and the youth workers learn from the young people. The authors of the articles have aimed to share their insights, gathered over their many years of experience within the European youth sector in which they learnt with and from young people.

This Erasmus+ project is called ‘Positive Mental Health and Wellbeing’ and aims to promote the wellbeing and flourishing of young people. It seeks to do this through providing a theoretical framework, sharing emerging perspectives from the field and a practical manual offering learning opportunities for both young people and youth workers. In the manual you can find guidelines, practical exercises and narratives on how to promote positive mental health in your daily work as a youth worker. All publications can be downloaded from the project website: www.positivementalhealth.eu.

We are grateful to the young people for being teachers and for the youth workers for devoting themselves to creating a better world. We especially want to thank the authors and the project partner organisations for sharing their insights, knowledge and expertise.

May this publication inspire you to enrich and deepen your youth work practices.

With loving kindness,
Thomas Albers & Oda Salomons

Why Connecting with Nature Stimulates Youth Wellbeing

Why Connecting with Nature Stimulates Youth Wellbeing

Relax and restore in nature
Being in nature helps us to relax. In nature our calming system (parasympathetic nerve system) is automatically activated, which performs all kinds of important repair work on our body and brain. That is one of the reasons why being in nature is so powerfully effective for our wellbeing. Nature connection supports growth in all six wellbeing domains of positive mental health: environmental, spiritual, social, emotional, physical and intellectual, with nature in the outer circle. In this article we explore why and how connecting with nature stimulates youth wellbeing and what youth workers can do to stimulate activities in nature.

Key messages: 

  • Calm your body, free your mind, connect with your wild heart in nature
  • In nature we feel less alone, we connect with something bigger
  • Playful exercises in nature stimulates flow learning and positive mental health

Which nutrients in nature promote our immune system?

    • exposure to phytoncides, an ethereal substance secreted by trees and plants that slows breathing and reduces anxiety;
    • exposure to mycobacterium vaccae – a bacterium that naturally lives in the soil and stimulates the happiness hormone seretonine;
    • increased adiponectin – a substance that reduces appetite;
    • negative ions in the air have an invigorating effect;
    • the super vitamin D our body absorbs from sunlight, which helps to reduce feelings of depression [1]

The connection between brain, body and environment
At the University of Essex, eco-psychologists developed the Green Mind Theory to explain why nature is so restorative [2]. For the past fifteen years, they have investigated the effect of green activities on our health. The Green Mind Theory makes a connection between our brain, our body and the environment. The basis for good health and a calm mind is sufficient sleep, a healthy diet and sports/exercise. The mind is linked to our brain and body. Our body is connected to natural and social environments. How our body reacts to those environments affects our health, according to the Green Mind Theory.

Why is this interesting? Using a simple metaphor, the researchers demonstrate the influence our brain has on our wellbeing. They simply divide the brain into the red and the blue brains.

The red brain
Our brain has a lower brainstem that is fast-acting, involuntary and impulsive. It is also the driver of our fight-or-flight behaviour. The lower brain reacts before we think and controls the sympathetic nervous system in our body. We need the red brain because, at the core, it is very healthy. It is important for our self-protection; it is our survival mode. We get a lot of things done, we are motivated to buy good food, fall in love, connect with friends, get status and recognition. It motivates us to pursue and maintain goals, such as years of school, perform at sports or struggle because we want to win.
However, too much red brain is not good for our health. In modern highly consumerist societies, we often live in red alert. In our survival modus, we tend to see only threats and are disconnected from the creative part of the brain. We suffer from social comparison, which isn’t good for our self-esteem. This overactive red mode also negatively affects our immune system: we get tired, get sick faster, sleep badly, become overweight and look for alcohol, gaming or drugs to make up for the feeling of being rushed. Or we become addicted to the feeling that excitement (Facebook likes, online gaming), status and recognition give and keep on going. We forget to turn on the blue brain.

The blue brain
The upper cerebral cortex is slower, voluntary. It is the centre for learning and is the driver of rest and digestion. The upper brain calms and controls the parasympathetic nervous system (our calming or sedation system), which performs all kinds of important repair work on our body. However, it only gets space if nothing else is needed: if the danger has passed, if the hunger has been satisfied. In the blue brain, the attention is open, nothing is crucial and there is room for new possibilities, creativity and connection with the people around us. However, it does not usually switch on by itself, – we have to do something to change modes.

Green Mind – optimal mix between red and blue
According to research, nature-based activities stimulate the blue brain. Activities that we do with our full attention, in which we are fully immersed, soothe our internal buzz. Such a state of mind is also called flow. In nature, a lot of unnecessary stimuli disappear (bleeps from your phone, emails, conversations with others), which makes it easier for us to get into a flow. In nature our sedation system is activated – we get a broader, softer, soft focus, which nourishes our exhausted sources of attention. This gives our creativity a boost and makes the red brain more manageable. I will explain later on how youth workers can stimulate flow learning in nature.
Relation with the framework for promoting positive mental health and well-being in the European Youth Sector
Six domains of well-being are mentioned in the framework: environmental, spiritual, social, emotional, physical and intellectual. At the heart of these domains are mentioned: values, mindsets and identity around three questions:

  • How I feel?
  • How I think?
  • How I relate to others?

Nature connection supports growth in all six domains. Interventions in nature support well- being by:

  • Creating a safe learning environment by switching on our blue brain;
  • Experiencing a more relaxed and positive mindset, as our survival mode can easily switch off in nature – we feel safe, secure, soothed;
  • Having a positive sense of identity, which includes knowing and feeling good about ourselves, feeling that we have a purpose and having confidence in the ability to learn and grow as well as experiencing that nature does not judge us, that we are 100% ok just the way we are, that we don’t need to change;
  • In nature, everything has its own rhythm, the rhythm of the seasons. Nature brings people in contact with their deepest desires and their own natural resources, which they can draw on to live in balance;
  • Developing a healthy lifestyle: exercise on a daily basis, eat healthy food, sleep well, recover from stress, find the rhythm to regulate emotions;
  • Connecting with the environment, and feel that we are part of something bigger (spiritual dimension);
  • Discovering what is really important for us, what our values are, what makes us move and step into action. When we know what our values are, we can keep on taking footsteps on our life path with a purpose in mind – we no longer wander around, feeling lost and not knowing where to go. We feel what is important for us, what change we want to bring in the world, our reason for getting out of bed in the morning.
Evolutionary perspective
The problem is that most (young) people spend much of the day in artificially lit rooms, with air conditioning, so they hardly notice the rhythm of the day and night, changes in temperature or changing seasons.

However, according to the classic biophilia hypothesis of social biologist Edward Wilson everyone has an innate desire to connect with nature [4]. We have a kind of biologically set nature to respond positively to nature because we have evolved in nature. Our ancestors’ well-being and survival depended on their connection to nature, i.e., finding food and water, navigating, and predicting time or future weather conditions. Nature has been good to us and we tend to respond positively to environments that are beneficial to us.

Connecting the body and our wild mind with nature
The free, wild part of our identity is the deep, emotive, playful and instinctual dimension of our self. We experience that wild side when we feel immersed in the landscape around us – in the rivers, mountains, deserts, plains and forests. Our wild side enjoys a visceral and deep-rooted kinship with all other creatures and with the diverse ecosystems we inhabit. Psychologist and wilderness guide Bill Plotkin wrote the beautiful book Wild Mind to explore the different sides of who we are in nature. [5]

You may recognize that wild side from when you were a child. How you went on an adventure with your family or friends in nature. Maybe you were a scout and learned survival techniques in nature. Or you went on holiday without a plan and saw where the path was leading you. What is it like now? When do you make room for this wild and free side? This is the cheerful, spirited, funny person you carry hidden within you. The one that is not concerned by the judgment of others and has no self-judgment and is, above all, present. Being, enjoying, in the here and now, with all senses open.

Bring nature in the daily routine
What do you do as a youth worker when your youngsters are tired, stressed and tend to think negatively about themselves? The first step is to bring youngsters in contact with nature. In the review ‘Flourishing in Nature’, the authors examine the concepts of nature contact and nature connection [6]. They found that individuals who are more connected to nature spend more time outdoors, and nature contact often increases momentary feelings of connectedness.

So do put on your coats and go out into nature! Just five minutes of exercise in a park, forest, or other green space immediately improves our mood and self-esteem (Barton & Pretty, 2010). In a meta-analysis, a study of ten English studies about the effect of exercise in a natural environment on mood and mental health, researchers analysed various activities: cycling, walking, gardening, fishing, boating, horseback riding and vegetable garden work.

Their main findings:

  • The researchers saw the biggest change in mood and confidence after five minutes of movement in green nature.
  • The greatest positive changes in health were found in young people and people with a mental illness.
  • All natural environments boost wellbeing, but green areas with water add something extra.
  • Whether you exercise intensely or gently, self-esteem and mood increase at all levels.

Sports and exercise scientist Jo Barton of the University of Essex advocates adding more green exercises to healthcare. ‘We know from the literature that positive short-term effects have a protective effect on long-term results’ [7].

Inspiring activities in nature
Joseph Cornell is one of the world’s most famous nature educators. In his book Sharing Nature, you can find inspiration for playful activities to do with youngsters in nature. Sharing Nature is based on a flow learning method that contains four stages:

  • Stage 1. Awaken enthusiasm. Without enthusiasm people learn very little. We need this intense flow of personal interest and alertness.
  • Stage 2. Focus Attention. Attention activities help youngsters become attentive and receptive to nature.
  • Stage 3. Offer Direct Experience. By bringing us face to face with a bird, a wooded hill, or any natural subject, Offer Direct Experience activities give us intuitive experiences of nature.
  • Stage 4. Share Inspiration. Reflecting and sharing with others strengthens and clarifies the experience. Sharing brings to the surface unspoken but often-universal feelings that, once communicated, allow people to feel a closer bond with the topic and with one another. [8]
Connect with your wild heart, free mind and calm body
In this article we explored why being in and connecting with nature stimulates youth wellbeing. The Green Mind Theory helps us to understand the connection between our red and blue brains, our body and our environment. The way our body reacts to our environment affects our mental and physical health. Nature is an important facilitator for a positive mindset because our survival system (the red brain) can easily switch off and allowing us turn on the blue brain as we feel safe, seen, secure and soothed.
When we try to understand the importance of connecting with nature from an evolutionary perspective, we see that on a spiritual level we respond positively to nature because we have evolved in nature. Nature is our safe space, a place where we can learn and experiment in a playful, safe way without judging ourselves or others. Because in nature nothing judges you. The flow learning method of Joseph Cornell offers a useful framework and a lot of exercises for youth workers to work and play! with young people in nature.

So let us provide young people with intense nature experiences in order for them to turn on their blue brain and get in contact with their creativity and positive mood. Activities where we are immersed, without judging, in the here-and-now make us feel intensely alert and alive.

Walk through the forest and experience how wonderful it is to explore the environment with your wild heart, free mind and calm body.

References
This article is published in: 
Albers, T. & Salomons, O., (Eds.) (2021). Building Blocks for Promoting Positive Mental Health in Youth Work. Sharing Emerging Perspectives from the Field. Aalten: Anatta Foundation.

[1]  Kuo, Ming (2015). How might contact with nature promote human health? Promising mechanisms and a possible central pathway. Frontiers in Psychology; 6.

[2]  Pretty, Jules, Mike Rogerson and Jo Barton (2017). Green Mind Theory: How brain- body-behaviour links into natural and social environments for healthy habits, Int. J. Environ. Res. Public Health 2017, 14(7), 706.

[3]  //self-reg.ca/2019/02/19/reframing-challenging-behaviour-part-1-blue-brain- red-brain-and-brown-brain/

[4]  Kellert, S.R. & Wilson, E.O. (1993). The biophilia hypothesis. Washington, D.C.: Island Press.

[5]  Plotkin, B. (2013). Wild Mind, a field fuide to the human psyche, New World Library.

[6]  Capaldi, C. A., et al. (2015). Flourishing in nature: A review of the benefits of connecting with nature and its application as a wellbeing intervention. International Journal of

Wellbeing, 5(4), 1-16. doi:10.5502/ijw.v5i4.1

[7]  Barton, J., Pretty, J. (2010). What is the best dose of nature and green exercise for

improving mental health? A multi-study analysis. Environmental Science & Technology,

2010: 100325142930094

[8]  Cornell, J. (2013). Sharing Nature with Children, Crystal Clarity.

Further reading

  • Barton, J. Bragg, R., Wood, C., & Pretty, J. Eds., (2016). Green exercise – linking nature, health and well-being, New York: Routledge.

Je coachee blijft maar praten. Wat nu?

Je coachee blijft maar praten. Wat nu?

‘Ik loop helemaal vast met mijn coachee P,’ zegt wandelcoach Laura. ‘P klaagt over haar leidinggevende die verkeerde besluiten neemt en haar partner die haar niet ondersteunt. Zij hebben de schuld van haar overbelasting. Ze kijkt daarbij zo verontwaardigd, dat irriteert me maar maakt me ook bang. Straks is ze ook niet tevreden over mij. Hoe kan ik haar aandeel in de situatie laten zien?’

Herkenbaar? Wat doe je als je coachee niet in beweging komt en maar blijven praten over problemen? Hoe breng je het proces weer in beweging als je merkt dat je vastzit?

Oda Salomons is wandelcoach, psycholoog en trainer en geeft voor Het Coachbureau de verdiepende training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’, waarin je leert hoe jij als wandelcoach met lastige ‘tegenwind’ in je coaching vruchtbaar kunt omgaan. Je leert de kracht van contact houden in de lastigste coachsituaties. En je coachee neemt daadwerkelijk stappen die hem of haar verder brengen.

Wanneer het spannend wordt in het contact kiezen we vaak voor de kortste uitweg. We willen de ander helpen en we willen vooral ook van de spanning af. Toch kunnen we dan de verbinding met de ander verliezen. Hoe komt dat? En wat kun je doen als wandelcoach? Oda kijkt met je naar de 4 niveaus van luisteren, een verhelderend model ontwikkeld door Otto Scharmer.

Automatisch luisteren
Ons brein werkt zo: als iemand een verhaal vertelt, vult je brein al snel de lacunes in. We kleuren met onze associaties en beelden uit onze eigen geschiedenis het verhaal van de ander in. Zo maken we ons eigen verhaal in plaats van het verhaal van de ander te begrijpen. Dat is heel gewoon en zo leven we meestal vreedzaam langs elkaar heen. In een goede sfeer neemt de ander je oordelen, meningen, adviezen, interpretaties en analyses van je automatische luisteren voor lief.

Maar het lastige is dat we dit bij spanning en stress in de relatie dit ook doen. Zo’n luisterhouding staat haaks op twee belangrijke coachcompetenties die goed zijn om te ontwikkelen: luisteren zonder oordeel en present zijn. Kijk mee naar de andere niveaus van luisteren.

Feitelijk luisteren
Feitelijk luisteren is de tweede manier van luisteren. Hier zet je het raam open voor het perspectief van de ander. Je bent dan met je aandacht volledig bij het inhoudelijke verhaal van je coachee. De ander vindt dat heel fijn. Want wanneer is iemand er écht helemaal voor je? Als coach ben je met je lichaamshouding toegewend naar de ander.
Wandelcoaches die ik spreek merken dat ze op deze manier vaak luisteren tijdens een kennismakingsgesprek. Deze manier van luisteren helpt heel goed om feiten boven tafel te krijgen. Wanneer je empathisch gaat luisteren (de derde manier van luisteren), ga je al snel richting coachen.

Met Empathisch luisteren luister je naar wát iemand zegt en je luistert naar hóe je coachee zijn of haar verhaal vertelt. Je verplaatst je in de gedachte- en gevoelswereld van de ander en probeert te begrijpen wat hij/zij denkt en voelt. Je kijkt vanuit de ander naar zijn situatie kijken en laat je eigen mening even los. Niet gemakkelijk hoor, maar als het lukt staan je zintuigen wagenwijd open en hoor je dat al die informatie iets vertelt over de ander. Inclusief alle uitgesproken en niet-uitgesproken energie en emoties. Door deze manier van luisteren geef je de ander psychologisch de ruimte.

Embodied luisteren – de wereld met nieuwe ogen bekijken
De meest vernieuwende vorm van luisteren brengt je in contact met wat er werkelijk speelt in de situatie. Je komt in een veld van intens gewaar zijn, een ervaring die moeilijk te verwoorden is. Onze gedachten, emoties, ons ego en onze persoonlijkheid zijn niet meer op de voorgrond en maken plaats voor het afstemmen op de wijsheid. Je luistert met je hele lichaam en je bent helemaal aanwezig in dit moment.

Als je belichaamd aanwezig bent, ervaar je fysiek dat je onderdeel uitmaak van een groter geheel. Net zoals we in de natuur ervaren dat we onderdeel uitmaken van een groter geheel zijn we nu ook niet ‘mensjes’ die van alles voor elkaar proberen te krijgen. Maar we zijn present, onze zintuigen staan open en als wandelcoach (en dat geldt ook voor je coachee) voel je je ruimer en kun je vertrouwen op je kracht. ‘Zijn’ in verbinding met de natuur draagt daaraan bij.
Embodied luisteren, luisteren met je hele lichaam, en met al je zintuigen, opent ruimte voor nieuwe mogelijkheden.

Welke natuurbeelden ontstaan?
Ik laat Laura in de coaching de vier niveaus van luisteren ervaren. Als ik luister vanuit het vierde niveau, en verbinding maak met een open mind, een open hart en een open wil, merken we beiden de ruimte die het geeft. Ik vraag Laura welke natuurbeelden in haar opkomen. Laura beschrijft een stevige berg waar de wind hard omheen waait, een wervelstorm.
Laura: ‘Als ik met mijn aandacht naar de wervelstorm ga, is er veel ruis, een kritische stem, angst, irritatie. Door te schakelen naar mijn rust en kalmte, naar mijn onwankelbare berg, voel ik vertrouwen om vanuit oprechte nieuwsgierigheid mijn coachee te begeleiden, ontdaan van ruis.’

Laura realiseert zich dat ze vooral bezig was met oplossingen bedenken voor zichzelf en haar coachee. ‘Ik moest haar redden en ook mezelf. Ik voelde me een opgejaagd dier die steeds meer uit de kast moest halen om mezelf als coach te bewijzen. Nu zie ik dat de oplossing is juist stil te staan, te vertragen, mij verbinden met mijn stevige berg op momenten dat de wind hard om de top waait, en vandaar uit te luisteren.’

Nieuwe breinpaden van luisteren
Ook al is ons automatische luisterreactie een diep ingesleten breinpad en doen we dat steeds als eerste, we kunnen leren om ruim en open te luisteren. Ons brein is plastisch, hoe oud we ook zijn, en we kunnen nieuwe breinpaden aanleggen. Hoopvol en erg de moeite waard.

Verbindend luisteren in en met de natuur
In de volgende coachwandeling zegt Laura: ‘Oda ik ben zo blij met mijn nieuwe manier van luisteren. Nu hoorde ik coachee P dezelfde dingen zeggen over haar man en leidinggevende, maar omdat ik echt ontspannen luisterde, echt nieuwsgierig was en haar zag en hoorde, brak ze open, ze huilde. Ze realiseerde zich dat ze zelf vecht tegen haar man en leidinggevende. Ze zag haar veeleisendheid. Ze was blij met dit inzicht en we onderzochten samen wat ze wèl zou willen, hoe ze wel zou willen zijn. Ze begint met een gesprek met haar man waarin ze graag naar hém wil luisteren. En ze ziet nu ook allemaal dingen die ze aan hem waardeert. Ze houdt van hem. Het was alsof de dingen op zijn plek vielen. Prachtig.’

Training Wandelcoaching bij Tegenwind
Loop je soms vast in je coaching? Dat je even niet meer weet welk pad je in wilt slaan met je coachee? Dat je twijfelt of je wel voldoende in huis hebt. Je stoort je en kunt je adviezen niet meer voor je houden. Dat is heel gewoon. In de training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’ ontdek je hoe je, als je getriggerd wordt door stressvolle gedachten en gevoelens, kunt schakelen naar rust en verbindend luisteren. En hoe je vanuit deze krachtige verbindende positie de ander echt ondersteunt tot nieuwe stappen in zijn leven.

Bron:[1] Scharmer, C. Otto (2009), Theory U, Leiding vanuit de toekomst die zich aandient, Christofoor

De waarde van de natuur voor zorginstelling Sensa Zorg

De waarde van de natuur voor zorginstelling Sensa Zorg

Sensa Zorg heeft Groene zorg als innovatieve methode in de schijnwerpers gezet. De teams van Amsterdam-Amstelland en Kennemerland nemen sinds twee jaar cliënten mee naar buiten. De ambulante begeleiders volgen trainingen in het begeleiden van cliënten in de natuur bij trainer Oda Salomons. Lees hier wat hen beweegt.

‘We komen makkelijker met cliënten in gesprek als we buiten wandelen. Ik kom zo sneller achter de hulpvraag’ vertellen de ambulante begeleiders van teams Amsterdam-Amstelland mij tijdens de online training ‘De waarde van de natuur in het jeugd- en gezinswerk en werken met volwassenen’. Het klinkt wat tegenstrijdig: een online training over de waarde van de natuur, in coronatijden bleek het echter een waardevol alternatief.

Als natuurtrainer neem ik, Oda Salomons, de Amsterdamse teams mee de natuur in om groene zorg te faciliteren zodat Sensa Zorg medewerkers hun cliënten op regelmatige basis in de natuur gaan begeleiden.

‘Oda, de eerste keer dat je ons vroeg om op een grasveld onze ogen dicht te doen en je een visualisatie met ons deed, vond ik dat wel heel vreemd hoor. Stel dat er een hond aankomt. Of dat andere mensen naar ons kijken?vertelde een van de ambulante begeleiders mij van de week.
‘En als ik het al vreemd vindt, wat zullen cliënten dan vinden?’

Avontuurlijk pad

Ja, cliënten begeleiden in de natuur is een avontuurlijk pad, waarbij je misschien nog niet precies weet hoe je jezelf in beweging krijgt, laat staan de cliënten. Obstakels op het pad zijn: Ga je ook als het regent of stormt? En er zijn zoveel praktische zaken, er is te weinig tijd om buiten te wandelen. Ook lopen begeleiders tegen culturele verschillen aan. Het ritueel is bijvoorbeeld dat we samen rond de tafel zitten, koffiedrinken en koekjes eten, cliënten willen dan echt niet mee naar buiten. Wat is het doel?

We zijn samen op ontdekkingstocht hoe we cliënten meer mee naar buiten kunnen nemen. We onderzoeken de vraag: wat verstaan we eigenlijk onder groene zorg, is dat ook buiten op een bankje zitten? En hoe dat je dat: werken vanuit de kracht van de natuur: ontdekken, ervaren en leren hoe de natuur kan versterken op emotioneel, mentaal, fysiek en sociaal gebied?

We zijn op zoek naar nieuwe rituelen – hoe wordt het gewoner voor begeleiders en cliënten om wel naar buiten te gaan?
‘Ik zeg gewoon dat we samen een boodschap doen, zegt een andere begeleider. Ik was mij er eigenlijk niet van bewust dat dit ook al groene zorg is,’ vertelt ze tijdens de focusgroep die we organiseerden rond het project voor het implementeren van groene zorg in de reguliere werkprocessen.

Wat doe jij al aan groene zorg?

Het is goed om te weten dat in het onderzoek naar het groene zorg je drie fasen kunt onderscheiden van het effect van de natuur op onze gezondheid:

Fase 1: Kijken naar de natuur

Alleen al het kijken naar de natuur heeft een positief effect op de gezondheid. Onderzoek toont aan dat zelfwaardering toeneemt, cognitief functioneren en stemming verbetert, en het heeft een kalmerende invloed.
Sensa Zorg heeft bijvoorbeeld al prachtige mos-schilderijen aan de muur hangen. Ambulante begeleiders komen echter vaak bij de mensen thuis, hoe kun je dan mensen in huis verbinden met de natuur? Wat is de eerste stap voor het vergroenen van de ruimte? Voorbeelden zijn: even de ramen openzetten voor een frisse wind in huis. Vragen naar hoe de natuur voor de cliënt een veilige plek was toen hij of zij jong was en hiermee verbinden. Welke activiteiten deed de cliënt graag als jong kind? Zo maken ze weer contact met hun speelse vrije kant.

Fase 2: In de natuur / buiten zijn

Dicht bij de natuur zijn verbetert de algemene gezondheid, vooral voor lager sociale economische groepen, zoals oudere mensen, hoewel zij vaak minder toegang hebben tot de natuur.

Fase 3: De natuur als behandelkamer – interactie met de natuur

Outdoor oefeningen, oefeningen in een natuurlijke omgeving leiden tot een toename van gevoelens van vitaliteit, de energie en positieve sociale betrokkenheid nemen toe.
De spanning neemt af en ook gevoelens van verwarring, woede en depressie.

Omgang met dieren heeft een kalmerend effect, vooral bij mensen die blootgesteld zijn aan traumatische gebeurtenissen. Het verlaagt de bloeddruk en toename fysieke gezondheid. Zowel voor volwassenen als kinderen.

Self-care voor zorgprofessionals

‘Ik vraag soms ook aan mijn cliënten of ze voor mij een wandeling buiten willen maken. Ik merk dat het mij heel goed doet,’ vertelt een ambulante begeleider.
Uit veel onderzoek blijkt dat alleen het wandelen in de natuur al stressverlagend werkt. Daarbij zijn er ook steeds meer positieve geluiden onder zorgprofessionals, die zelf stress en burn-outklachten ervaren, dat het in de natuur begeleiden van cliënten bijdraagt aan hun eigen gezondheid en welbevinden, wat een voorvereiste is voor een optimale kwaliteit van zorg.

Meer lezen?

Wil je nog meer lezen over wat de wetenschap heeft ontdekt over het effect van de natuur op onze gezondheid? Lees mijn blogs rewildyourself.nl.

Oda Salomons,
Coach, trainer, psycholoog
RewildYourself.nl
06 41 86 75 01

Over Oda Salomons

Trainingen Begeleiding in de natuur

Oda Salomons is wandelcoach, natuurtrainer en psycholoog. Voor Sensa Zorg geeft Oda sinds september 2020 de trainingen ‘Begeleiding in de natuur’. Ze doet dat vanuit haar bedrijf Rewild Yourself, met als kernactiviteit: hoe kunnen we ons verbinden met de natuur? We zorgen voor de dingen waar we een band mee hebben. In de natuur verbinden mensen zich sneller met zichzelf, de ander en de omgeving. Zo kan de natuur een veilige en ondersteunende ruimte zijn om te leren, en tot bloei te komen.

Groene Zorg toolkit

Oda Salomons is als implementatie- en opschalingscoach sinds december 2020 betrokken bij het project ‘Groene Zorg toolkit’. Centraal staat hierin de vraag: hoe kunnen we groene zorg inbedden in de reguliere processen op een manier die het werken met groene zorg voor ambulante begeleiders faciliteert? Hiervoor doen we onderzoek samen met onderzoekers van Wageningen University & Research. Zorgconsulent Latifa Atmani heeft hiervoor subsidie aangevraagd en gekregen van ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie.

Hoe kun je als wandelcoach mensen professioneel begeleiden met burn-out?

Hoe kun je als wandelcoach mensen professioneel begeleiden met burn-out?

Kun je als wandelcoach iemand professioneel begeleiden met een burn-out? Als coach mag je immers geen diagnose stellen. Hoe kunnen we mensen dan helpen? Dat zijn vragen waar veel wandelcoaches mee worstelen. Coaches krijgen in de media regelmatig het verwijt dat iedereen zich maar coach mag noemen en dat ze maar wat doen.
Oda Salomons is wandelcoach, psycholoog en trainer en geeft bij Het Coachbureau van Hilde Backus de verdiepende training Wandelcoaching bij stress en burn-out. Oda schreef dit artikel en helpt je keuzes te maken.

Robert

‘Mijn burn-out was vijf jaar geleden en ik ben nog steeds niet de oude,’ vertelt Robert. Het is een warme zomerse avond in juli. Ik heb vakantie en zit met twintig andere gasten aan het diner op een heerlijke plek in de Ardèche, bovenop een berg met uitzicht op het groene dal. De wind neemt een vleugje tijm mee, vermengt met frisse dennengeuren. Robert is hier samen met zijn vrouw en pubers; een lieve vriendelijke man. Mijn hart gaat naar hem uit.

‘Ik kon niet meer terug naar mijn oude baan, alleen de gedachte gaf me al stress. Nu kan ik nog steeds mijn hoofd moeilijk bij dingen houden en ik kan best weinig hebben,’ vertelt hij verder. ‘Als ik bijvoorbeeld met de auto verkeerd rij, word ik soms woedend. Ik ga schelden, over de trambaan rijden. Waar ik zo van baal is dat ik dan ook sta te brullen tegen mijn kinderen. Zo was ik eerder nooit.’

‘Sorry hoor,’ zegt hij, ‘jij bent toch burn-outdeskundige?’
‘Ja,’ lach ik, ‘ik heb me er flink in verdiept, opleidingen gevolgd en ondertussen ook al behoorlijk wat mensen weer op weg geholpen. Ik geef er ook trainingen in. Ik vind het een bijzonder interessant thema.’

Robert vertelt dat hij al een tijd bij een psychiater loopt en al veel therapieën achter de rug heeft.
‘Weet je hoe het werkt met stress?’ vraag ik.
‘Eh, nee, klinkt ingewikkeld,’ zegt hij met een zucht. Ik weet wel dat ik rust moet nemen, een programma moet aanhouden, maar ik heb ook ADHD en zo’n programma lukt me niet. Ik houd het niet vol. Ik ben nu begonnen met het ontwerpen van lampen. Ik zit dan zo heerlijk in een flow te werken, weet je, dan wil ik helemaal niet stoppen.’
‘Zal ik je later deze week wat vertellen over het stress-systeem, het is eenvoudig hoor,’ vraag ik? Dat wil hij wel.

Stress is goed

Later die week zitten we met een groep gasten op een idyllisch plekje aan een groen bassin met ijskoud water en een klaterende waterval, na een sprookjesachtige tocht langs wilde orchideeën, kastanjebomen, paarse klaver en fluitenkruid. Esther, de vrouw van Robert en ik hebben net de kou getrotseerd en zijn het water in gedoken om de waterval te zien. Als we op het gras neerploffen vragen ze me meer te vertellen over hoe dat nou werkt bij stress.

Elke waarneming gaat eerst langs de checker in ons brein. Dat is een soort veiligheidsfilter die checkt: is de situatie bedreigend of niet? Bij enige vorm van bedreiging ontstaan gevoelens van woede, angst of walging. Dat is een heel normale reactie op het waarnemen van bedreiging. Sterker nog, het is essentieel voor onze overleving. De vecht- of vluchtreactie gaat aan. Net zoals bij Robert achter het stuur de vechter in hem wakker wordt.

Onze hersenen geven direct signalen af aan ons lichaam, de stresshormonen nemen toe. Adrenaline om snel in actie te komen en cortisol om gedurende langere tijd in de actiestand te kunnen staan. Het lichaam komt in een staat van paraatheid. We zijn alert, hebben een hyperfocus, allemaal heel behulpzame reacties in een bedreigende situatie. Stress is daarmee ook goed voor ons, het zet je op scherp, maakt je sneller en alerter.

Ons stress-systeem is aangepast aan overleven op de Savanne

Een heel behulpzaam systeem dus, maar het is bij veel mensen over-ontwikkeld. In de training ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’ bespreken we wat het betekent om in een op prestatiegerichte en competitieve omgeving te werken, terwijl we floreren als we samenwerken en elkaar ondersteunen. De maatschappij is veeleisend en we zijn dat zelf ook. Dat voelt vaak als bedreigend. We schieten in de stress. We leven met een stress-systeem dat niet is aangepast aan het huidige hectische leven, het is nog hetzelfde als toen we rondzwierven over de Savanne. Als het systeem altijd aanstaat, ga je je steeds naarder voelen, het lukt soms niet meer om te ontspannen, voor jezelf op te komen of om helder na te denken.

Als je chronisch gestrest bent, raak je nog eerder gestrest. Je bent al geïrriteerd bij alledaagse situaties of je wordt woest of schrikt je kapot. Als je collega iets vraagt, kun je al uitvallen. Als je moet kiezen tussen wel of niet een weekend weg, kun je eeuwig twijfelen en misschien wel in huilen uitbarsten. Je systeem is zo overbelast geraakt dat iedere kleine verandering of keuze voor paniek kan zorgen. Achteraf kun je vaak wel een goede reactie bedenken, maar op het moment zelf niet.

Het kalmeringssysteem aanzetten

Esther en Robert kijken elkaar aan. ‘Je bent ongelooflijk lief,’ zegt Esther, ‘maar we hebben last van je onverwachte woede-uitbarstingen. Het is zo lastig om er met je over te praten.’
Robert streelt de kop van zijn hond. ‘Ik weet dat ik onredelijk ben. En ik kom haast niet tot rust als ik zo woest ben.’

De eerste stap is leren herkennen dat je je bedreigd voelt door iets of iemand. En dan je kalmeringssysteem aanzetten. Dat begint met een paar keer rustig adem te halen.
Ons kalmeringssysteem is het gebied van het zijn, je verbinden met anderen, en een activiteit doen waarvan je tot rust komt. Voor iedereen is dat weer iets anders: met de groep in de natuur zijn en lekker op het gras liggen, een wandeling maken, een berg beklimmen, een boek over de Romeinen lezen.

De hond van Robert ploft na een verkenningsrondje weer naast hem neer en hij aait de hond die tevreden bromt. Robert kalmeert van de hond, en van het wandelen door het bos, geeft hij aan. Ook is hij met een vriendengroep een bedrijf begonnen, met zijn handen is hij nu mooie lampen aan het creëren, wat hem veel voldoening geeft.

Wat voeg je toe als wandelcoach?

In de training ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’, stel ik graag de uitdagende vraag: kun je wel iemand coachen met een burn-out? Als coach mag je immers geen diagnose stellen, hoe kunnen we mensen professioneel helpen? En als mensen er ernstig aan toe zijn, mág je ze dan wel helpen? Dat zijn de vragen waar veel wandelcoaches mee worstelen. Coaches krijgen in de media regelmatig het verwijt dat iedereen zich maar coach mag noemen en dat ze maar wat doen.

Wat is je expertise?

We komen er tijdens de training op uit dat het belangrijk is om onderscheid te kunnen maken tussen wat bij jouw expertise hoort en wat niet, en dat goed af te bakenen. Als professioneel coach ga je geen trauma of depressie coachen, dat is een grens. Je verwijst je coachee naar de huisarts die beoordeelt wat er nog meer nodig is. Weet dus helder wat jouw expertise is, zoals weten wat een burn-out nu eigenlijk precies is, begrijpen hoe het stress-systeem werkt, weten in welke fasen iemand in een burn-out raakt, je coachees vruchtbaar kunnen begeleiden bij het herstel zodat ze weer regie krijgen over hun leven. En begrijpen hoe de natuur werkt.
Onderzoek, literatuur over chronische stress en mijn coachervaring ermee, wijzen erop hoe belangrijk het is om eerst aan fysiek herstel te werken, de overleefrespons leren herkennen en afremmen, zodat mensen zich weer veilig in hun lijf gaan voelen.** Dat is ook het expertisegebied van de wandelcoach bij chronische stress.

We bespreken in de training dat wanneer je kijkt naar de tijdlijn verleden, heden en toekomst, de professionele wandelcoach zich bevindt in het gebied tussen heden en toekomst. Waar sta je nu en waar wil je naar toe? Natuurlijk hebben we aandacht voor belemmeringen, maar altijd in relatie tot hoe ze in het heden een belemmering vormen om in beweging te komen.

Wandelen

Vrijwel elke wandelcoach die mensen met chronische stress en burn-out begeleidt moedigt hen aan om elke dag te wandelen, omdat dit een van de effectiefste manieren is om stress te verwerken. Maar je kunt wel zéggen dat mensen moeten gaan wandelen, effectiever is het om dit samen met je coachees te gaan doen. Dat is precies het gebied waar wij als wandelcoaches het onderscheid maken. Je kunt daardoor heel goed paden naast elkaar laten bestaan, de psycholoog (of andere hulp) en de wandelcoach. Door het wandelen ervaren coachees direct het effect van de natuur op hun zenuwstelsel. Laten ervaren (experiential learning) is een van de krachtigste manieren van leren.

Natuur

Als wandelcoach werk je aan de basis van het probleem: gezond omgaan met stress en je weer veilig leren voelen. Naast bewegen is de natuur hierbij behulpzaam. Wandelen in de natuur zet het kalmeringssysteem aan, soms meteen en soms helpt het je coachee om (thuis) wat langer te wandelen. De aandacht raakt meer open, de natuur roept niet dat je van alles moet er is ruimte voor creativiteit. In de natuur voelen we ons vaak veilig en verbonden en dat remt dat je je bedreigd voelt. Je coachee krijgt weer zin om mensen te ontmoeten, bloeit op en zet stappen op het pad van herstel.

De schakelaar ontdekken

Een paar dagen later spreek ik Robert weer. De diepe lijnen in zijn gezicht lijken wat verzacht. We bungelen met ons benen in het zwembad, de zon schijnt en onze gastheer Roel brengt ons een feestelijke cocktail Ballon cuarenta y tres.
‘Weet je, ik krijg het wat beter door wanneer ik me bedreigd voel,’ zegt hij. ‘We gingen vandaag kajakvaren op de Gorges de lʼArdèche. We naderden een smalle stroomversnelling, plots duikt een kajak naast me op en haalt me in. Ik schrok me kapot en werd meteen woest, want nu kon ik er niet door! Ik begin de man uit te schelden. De man keert zijn boot en vaart mijn kajak klem tussen de rotsen, ook dat nog. Op dat moment realiseer ik me dat ik aan het vechten ben. Ik haal een paar keer diep adem, excuseer me en leg uit dat ik van hem schrok. Ik baal nog wel dat hij me klem zette tussen de rotsen, want met veel moeite kreeg ik de kajak er weer tussenuit.’

Tweedaagse Training Wandelcoaching bij stress en burn-out op data

De coronacrisis hakt er bij veel mensen in: 16% procent is uitgeput vanwege de hoge werkdruk en 11% procent zit tegen een burn-out aan. Bij 21% is het ziekteverzuim op het werk gestegen blijkt uit recent onderzoek van het CNV*. Schokkende cijfers worden het genoemd. Dat betekent dat meer dan een miljoen medewerkers onder hoge druk staan. Ook veel zorgpersoneel zit heeft vermoeidheids- en burn-outklachten.
Mensen zijn gebaat bij een wandelcoachtraject, ze leren gezond omgaan met stress. De tweedaagse training ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’ is een evidenced-based methode voor wandelcoaches om coachees met stress en burn-out professioneel te begeleiden. Het is een verdiepende training voor jou als je de Wandelcoach Opleiding volgt of volgde. Wil je meedoen? Op 6 en 27 november is de volgende training weer. Welkom! Meld je hier aan.

Bronnen:
*//www.cnvconnectief.nl/nieuws/onderzoek-cnv-werkdruk-hoger-dan-ooit-door-coronacrisis/
**Gilbert, Paul (2010), The Compassionate Mind, A New Approach to Life’s Challenges, Little Brown UK.
Gilbert wordt beschouwd als dé expert op het gebied van depressie en compassie. Hij onderzoekt in dit boek waarom we vanuit een evolutionair en sociaal perspectief zo sterk reageren op bedreigende situaties. In het eerste deel schrijft hij over het wetenschappelijk onderzoek naar compassie en legt hij uit hoe ons gevaar/zelfbeschermingssysteem, jaagsysteem en kalmeringssysteem werken. In het tweede deel geeft hij veel voorbeelden en inspirerende oefeningen hoe we onze mind kunnen trainen om meer compassie te voelen met onszelf en de ander.

Spreekt deze informatie je aan?

Misschien ben je geïnteresseerd in een coachtraject? Of een training op maat?

Neem contact op met Oda Salomons voor een gratis kennismakingsgesprek:

oda@rewildyourself.nl

+31 6 4186 7501

Voel juist niet wat een ander voelt!

Voel juist niet wat een ander voelt!

Waarom empathie voor professionals in de zorg de snelweg is naar een burn-out

Aan mijn coronapatiënt, een gezonde dertiger, moest ik bij opname op de intensive care vertellen dat er een kans was dat hij zou overlijden, vertelt de intensivist van een covid-afdeling aan De Volkskrant. Zijn patiënt begon heel hard te huilen en zei: ‘Ik heb een kind, dat kan niet.’

Op dat moment moest de arts even de kamer uit. ‘Ik heb een kind van dezelfde leeftijd. Maar de patiënt zat met zijn eigen emoties. Hij hoeft niet te zien dat ik die ook had.’

De dertigjarige patiënt is overleden.

De arts vertelt dat hij slecht heeft geslapen, hij vraagt zich af: ‘Wat hebben we gemist? Heb ik iets over het hoofd gezien? Er is soms geen peil te trekken op deze ziekte. Dit zijn de momenten waarop ik breek.’

Professionals in de zorg doen hun uiterste best om het menselijk leed te verlichten. Tegelijkertijd is er veel leed dat niet weg te nemen is. Invaliditeit, blijvende klachten na een behandeling, chronische ziektebeelden, overlijden van de patiënt, dat zijn vormen van leed die zorgverleners niet weg kunnen nemen. Hoe ga je als zorgverlener hiermee om?

De verhalen over de zorg aan coronapatiënten raken mij ook. Wat me opvalt aan het verhaal van de intensivist is hoe hij geconfronteerd wordt met zijn eigen emoties. Dat blijkt ook uit een onderzoek naar werkdruk van het CBS en TNO. Artsen staan in de top drie van beroepen met de hoogste werkdruk (samen met onderwijzers en koks), waarbij ze aangeven dat naast de lange werkweken die ze maken, het vak vooral emotioneel zwaar is. De zorgsector stond al lange tijd onder de druk, 15% heeft symptomen van burn-out, ze slapen slechter, piekeren veel, voelen zich emotioneel en mentaal uitgeput en leeg aan het eind van de werkdag.

Empathievalkuil
Wat zorgt ervoor dat het vak emotioneel zwaar is? En hoe kunnen zorgverleners zichzelf beschermen tegen hun emotionele reacties? Veel zorgverleners krijgen in hun opleiding geleerd hoe belangrijk het is om empathie te hebben met hun patiënten. Maar wat is het effect van empathie? De intensivist dacht aan zijn eigen dochter, hij ging in de schoenen van de jonge vader staan, en voelde welke heftige emoties dit teweegbracht waardoor hij de kamer verliet. Misschien denk je: dat is toch mooi, een arts die zo meevoelt met zijn patiënt.

Empathie put ons echter uit en is de snelweg naar burn-out, betoogt Yalepsycholoog Paul Bloom in zijn boek Against Empathy, the Case for Rational Compassion,Bloom is gespecialiseerd in de ontwikkeling van en het vermogen om onszelf en anderen te begrijpen, Hoe kan het dat zo’n prachtige eigenschap ‘je inleven in anderen’, door velen gezien als de ultieme bron van goedheid, zulke desastreuze gevolgen kan hebben?

Belangrijk om te noemen hier is wat we onder empathie verstaan. Empathie wordt meestal onderscheiden in emotionele en cognitieve empathie. Bij emotionele empathie voel je mee wat de ander voelt. Bij cognitieve empathie probeer je te begrijpen wat er in iemands hoofd omgaat, wat geeft hen pijn, verdriet, vreugde, zonder het zelf te voelen.

Voelen wat een ander voelt
Laboratoriumstudies laten zien dat wanneer mensen gevraagd wordt te voelen wat een ander voelt, de ervaring hen vaak ongelukkig en somber achterlaat. Breinonderzoeker Tania Singer ontdekte dat in het brein verschillende gebieden worden opgelicht bij voelen wat een ander voelt of begrijpen wat een ander voelt (cognitieve empathie).

Voor een studie vroeg Singer een groep proefpersonen iedere dag met gesloten ogen een kwartier lang empathie te voelen. Na die week stonden ze veel somberder in het leven. Als ze de proefpersonen vervolgens vraagt om niet in de schoenen van de ander te staan, maar compassie te voelen: emotioneel afstand houden en tegelijkertijd zo veel mogelijk warmte, zorg en liefde op te roepen, voelen ze zich een stuk beter.

Empathie en compassie in het brein
Singer zag dat in het brein totaal andere delen werden geactiveerd. Empathie activeert vooral de ‘anterior insula’ (het gebied dat zintuiglijke prikkels samenbundelt binnen een emotionele context). Bij compassie lichtte echter de ‘corpus striatum’ en de ‘orbitofrontale cortex’ op. Dit laatste gebied wordt ook wel de dirigent van ons brein genoemd. Het is het gebied van plannen, prioriteiten stellen, aandacht erbij houden, angst en paniek in toom houden, verleidingen weerstaan en adequaat reageren op stressvolle gebeurtenissen. Als we het leed van anderen voelen, raken we zelf gestrest en hebben we minder toegang tot dit deel van ons brein. Zo werkt onze overlevingsrespons.

Als de checker in ons brein een situatie als bedreigend markeert, slaat het vecht- en vluchtsysteem aan om ons voor te bereiden op actie. De pijn van anderen voelen werkt zoals een schakelaar in het brein: we voelen de emoties in ons lichaam en de toegang naar het denken raakt geblokkeerd. We schakelen over op onze automatische respons: vechten, vluchten of bevriezen.

Ik voel je pijn
Volledige emotionele empathie in de zin van ‘Ik voel je pijn’ is vermoeiend en uitputtend. Zo worstelen meevoelende en zorgverleners met hun beroep. En helpt het wel? Als we onszelf voorstellen in die situatie en aannemen dat de andere persoon hetzelfde zal voelen, dan neem je aan dat de ander gelijk aan jou is, en dezelfde ervaring zal hebben. Zegt het niet eerder iets over hoe wij de situatie beoordelen?

En als plaatsvervangend lijden de uitkomst is van empathie, is het dan een kracht om anderen te helpen? Zoals we zagen bij de arts die meevoelde met zijn patiënt en heel respectvol de kamer verliet, raken we eerder van streek door onze emoties. Het emotionele leed van anderen voelen brengt ons in een hoge staat van arousal, waardoor we moeilijker helder kunnen nadenken.

Kalm, professioneel, respectvol
Als we niet meevoelen met anderen, zijn we robotten, dan gaan we niet een band aan met onze patiënten of cliënten, werp je als zorgprofessional misschien tegen. Maar is dat zo? Mensen in nood willen respect, compassie, vriendelijkheid en aandacht. We willen dat de ander kalm is wanneer wij bang zijn, weten wat hen te doen staat, wanneer wij onzeker zijn. Als ik op de trauma-afdeling aankom, vraag ik niet om empathie met mijn leed, maar om actie om mij te redden, om mij juist te zien als een probleem dat opgelost moet worden om zo de best mogelijke zorg te kunnen geven.

We kunnen betrokken zijn bij de ander en begrip hebben, terwijl we tegelijkertijd emotioneel afstand houden van onze eigen gevoelens. Dit is een vaardigheid die je kunt leren. Wat we verstaan onder empathie – vriendelijkheid, compassie, sociale intelligentie – kunnen we bereiken door onze compassie te trainen. Het is bovendien niet zo dat empathie automatisch leidt tot vriendelijkheid, het is eerder zo dat het zich verbindt met vriendelijkheid die al bestaat, schrijft Bloom. Empathie maakt vriendelijke mensen betere mensen omdat vriendelijke mensen anderen niet willen zien lijden en empathie zet een spotlicht op het lijden van anderen. Empathie laat je lijden wanneer je geconfronteerd wordt met degenen die lijden, wat kosten met zich meebrengt en je minder effectief maakt in het helpen. Daarom werkt een empathietraining niet, en is een compassietraining superieur, betoogt Bloom.

Compassie daarentegen stimuleert prosociaal gedrag, je vergroot positieve gevoelens en veerkracht, dit bevordert het omgaan met stressvolle situaties. Dit is niet alleen gunstig voor de professionele hulpverlener, het helpt bij stresvolle omgeving in het algemeen.

Compassie heeft alle voordelen van empathie, zonder de nadelen
Een arts vertelt Bloom in zijn onderzoek naar empathie in de medische context: ‘Ik dacht dat ik minder behulpzaam zou zijn als ik mijn emotionele reactie op pijn af zou sluiten. Het verschil tussen empathie en compassie helpt me begrijpen dat emotioneel afstand houden geen slecht persoon van me maakt. Het is een opluchting dat ik actief mijn emotionele reactie af kan sluiten, zonder mijn compassie te verliezen.’

Compassie is een vaardigheid die je kunt leren
Centraal hierin staat het woord aandacht. Als je het verhaal van je patiënt hoort, waar gaat je aandacht naar toe, naar wat zijn verhaal in jou te weeg brengt? Dat is je automatische reactie, je inlevingsvermogen wordt geactiveerd. Je herkent dat je je naar en vervelend gaat voelen.

Het is de kunst om je aandacht weer naar de ander te brengen, dat kan bijvoorbeeld door de methode van actief luisteren: luisteren, samenvatten en doorvragen, herhalen wat de ander zegt, stilte laten vallen en doorvragen.

Diverse technieken die je kunt trainen:

  1. Leren herkennen wanneer het automatisme ‘voelen wat de ander voelt’ aangaat. Waar voel je het leed van de ander in je lichaam?
  2. Labelen van je reactie. ‘Ah, mijn empathieknop gaat aan, herken je emotionele reactie, benoem hem en ga naar stap 3.
  3. Aandacht naar de ander door actief te luisteren. Dit is je professionele houding, zo stap je in een gesprek: vriendelijk, medelevend, gericht op de feiten, samenvatten, eventueel doorvragen. En tegelijkertijd:
  4. Moed oefenen. Moed om te doen wat nodig is, soms in het belang van iets groters dan deze ene patiënt.
  5. Voel mee met de ander: maak contact met gevoelens van zorgzaamheid, warmte, vriendelijkheid, liefde.

Hoe ga je om met je emotionele reactie?
* herken je emotionele reactie op het leed van de ander
* neem een pauze. Voel je voeten op de grond. Richt je aandacht op je ademhaling.
* sta jezelf toe te voelen wat je voelt, zonder het te willen interpreteren, analyseren
* in deze ruimte tussen stimulus en respons kies je of je de bekende route neemt of een nieuwe route die je helpt wat afstand te houden tot de emoties van anderen.

Wanneer leef je te veel mee? Herken je jezelf in deze uitspraken?

  • de behoeften van andere mensen zijn belangrijker dan die van mij
  • ik kan geen nee zeggen als iemand mij om hulp vraagt
  • ik maak me vaak zorgen over de problemen van anderen
  • ik zorg goed voor anderen, anderen zorgen niet voor mij
  • ik voel me ongemakkelijk als ik steun krijg

Spreekt dit artikel je aan? Oda Salomons is coach, trainer en psycholoog. Ze is gespecialiseerd in het begeleiden van professionals in de zorg op het gebied van stress en burn-out. Neem contact op voor een individueel coachtraject of een training op maat.

Bronnen:

  • Bloom, Paul. (2016). Against Empathy: The Case for Rational Compassion. Ecco
  • Effting, Maud en Willem Feenstra, (19 april 2020), Als de maskers afgaan, spreken de gezichten, De Volkskrant
  • CBS (2017), Koks voelen meeste druk om snel te werken, //www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/14/koks-voelen-meeste-druk-om-snel-te-werken
Waarom helpt wandelen in de natuur om beter te slapen?

Waarom helpt wandelen in de natuur om beter te slapen?

Ons lichaam reageert op daglicht en maakt hormonen aan als het donker wordt, waardoor we slaperig worden. Daarom zijn we in de winter vaak vermoeider dan in de zomer. Buiten wandelen helpt om voldoende daglicht op te vangen en zo onze interne klok in stand te houden. Door kunstlicht en een onregelmatige levensstijl raakt de innerlijke klok verstoord.

Chronobiologen hebben ontdekt dat het menselijk lichaam door ritmes wordt gedirigeerd, zoals het dag- en nachtritme, maanritmes, seizoensritmes en jaarritmes. Verstoringen van de biologische klok kunnen niet alleen het slaapritme verstoren, maar hebben ook gevolgen voor gedrag, hormoonhuishouding, lichaamstemperatuur, bloeddruk en spijsvertering. Kortom: een goede werking van de klok is cruciaal voor een goede gezondheid.

Hoe zorg je voor een goede werking van de biologische klok?
* Daglicht houdt onze interne klok in stand. Daglicht geeft ons energie en het zorgt voor aanmaak van melatonine in de avond, waardoor we makkelijker in slaap vallen. 
* Natuurlijke geluiden en beelden zetten ons parasympathisch zenuwstelsel aan, waardoor we vertragen. Beelden en geluiden uit een kunstmatige omgeving activeren juist ons vaak overbelaste sympathisch zenuwstelsel, dat zorgt voor psychologische en fysiologische stress. In de natuur kom je dus sneller tot rust en volgen we meer onze innerlijke ritmes.
* Door blootstelling aan natuurlijk zonlicht te verhogen, en die van elektrisch licht te verlagen, kan de interne klok verzet worden.
* Een ochtendwandeling helpt bij het reguleren van het slaaphormoon melatonine. Een avondwandeling kan je helpen om sneller in te slapen. De beweging en het feit dat je even je hoofd leegmaakt helpen je om sneller in slaap te vallen. Diverse studies hebben aangetoond dat een avondwandeling goed is voor je bloeddruk en je slaappatroon kan verbeteren. Maak er een gewoon van om voordat je naar bed gaat even een ommetje te maken. Het werkt ontspannen en je duikt stressvrij, vermoeid je bed in.

Wil je ook beter slapen?
Geef jezelf op voor de training ‘Beter slapen? Volg je slaapritme’

Bronnen: * Persbericht Nobelprijswinnaar biologische klok 

*  Jules Pretty, Mike Rogerson and Jo Barton, Green Mind Theory: How Brain-Body-Behaviour Links into Natural and Social Environments for Healthy Habits, Int. J. Environ. Res. Public Health 2017, 14(7), 706; doi:10.3390/ijerph14070706 //www.mdpi.com/1660-4601/14/7/706/htm